کد مطلب:1638 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:296
احکام وقف
2685- اگـر كـسـی چـیـزی را وقـف كند , از ملك او خارج می شود , و خود او و دیگران نمی توانند آن را بـبـخـشند , یا بفروشند و كسی هم از آن ملك ارث نمی برد , ولی در بعضی از موارد كه در مساله ( 2102 و 2103 ) گفته شد فروختن آن اشكال ندارد.
2686- لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند , بلكه اگر مثلا بگوید , این كتاب را بر طلاب علم وقف كردم , وقف صحیح است .
بلكه وقف , به عمل نیز محقق می شود , مثلا چنانچه حصیری را به قصد وقف بودن در مسجد بیندازد , و یا سـاخـتـمـانـی را بـه طوری كه مساجد را به آن طور می سازند به قصد مسجد بودن بسازد وقفیت محقق می شود.
و در مـوقوفات عامه مثل مسجد و مدرسه یا چیزی كه برای عموم وقف كند , یا مثلا بر فقرا یا سادات وقف نـمـایـد , قـبول كردن كسی در صحت وقف لازم نیست , بلكه بنابر اظهر در موقوفات خاصه مثل وقف بر فرزندان قبول نیز معتبر نیست .
2687- اگـر ملكی را برای وقف كردن معین كند و پیش از آن كه وقف كند پشیمان شود , یا بمیرد , وقف واقع نمی شود.
2688- كسی كه مالی را وقف می كند , باید از موقع وقف كردن مال را برای همیشه وقف كند , و اگر مثلا بـگـویـد ایـن مـال بعد از مردن من وقف باشد , چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست .
و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد , یا بگوید تا ده سال وقف باشد , بعد , پنج سال وقف نباشد و دوباره وقف باشد , وقف صحیح نیست .
2689- وقـف خاص در صورتی صحیح است كه مال وقف را به تصرف طبقه اول كسانی كه برای آنها وقف شـده یـا وكیل , یا ولی آنها بدهد ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف كند و به قصد این كه آن چیز ملك آنان شود , از طرف آنان نگهداری نماید , وقف صحیح است .
2690- ظـاهـر ایـن اسـت كـه در اوقـاف عامه از قبیل مدارس و مساجد و امثال اینها قبض معتبر نباشد و وقفیت به مجرد وقف نمودن محقق می شود.
2691- وقـف كننده باید مكلف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعا بتواند در مال خود تصرف كند , بنابر ایـن سـفـیه ( یعنی كسی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند ) چون حق ندارد در مال خود تصرف نماید اگر چیزی را وقف كند صحیح نیست .
2692- اگـر مـالـی را برای بچه ای كه در شكم مادر است و هنوز به دنیا نیامده وقف كند صحت آن محل اشـكـال و لازم اسـت رعـایـت احتیاط نمایند ولی اگر برای اشخاصی كه فعلا موجودند و بعد از آنها برای كـسـانـی كه بعدا به دنیا می آیند وقف نماید اگر چه در موقعی كه وقف محقق می شود در شكم مادر هم نباشند مثلا چیزی را بر اولاد خود وقف كند كه بعد از آنان وقف نوه های او باشد و هر دسته ای بعد از دسته دیگر از وقف استفاده كنند صحیح است .
2693- اگـر چیزی را بر خودش وقف كند مثل آن كه دكانی را وقف كند عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبره اش نمایند صحیح نیست .
ولی اگر مثلا مالی را بر فقرا وقف كند و خودش فقیر شود , می تواند از منافع وقف استفاده نماید.
2694- اگـر بـرای چـیزی كه وقف كرده متولی معین نموده باشد , باید مطابق قرار داد او رفتار شود , و اگر معین ننموده باشد , چنانچه بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف كرده باشد , اختیار در استفاده از آن با خود آنان است و اگر بالغ نباشند اختیار با ولی ایشان است و برای استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نـیست ولی برای آنچه مصلحت وقف یا مصلحت نسلهای آینده است - مثل تعمیر كردن وقف و اجاره دادن آن به نفع طبقات بعدی - اختیار با حاكم شرع است .
2695- اگر ملكی را مثلا بر فقرا یا سادت وقف كند , یا وقف كند كه منافع آن به مصرف خیرات برسد , در صورتی كه برای آن ملك متولی معین نكرده باشد , اختیار آن با حاكم شرع است .
2696- اگـر مـلكی را بر افراد مخصوصی مثلا بر اولاد خود وقف كند كه هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن اسـتـفـاده كنند , چنانچه متولی وقف آن را اجاره دهد و بمیرد اجاره باطل نمی شود , ولی اگر متولی نـداشـتـه بـاشد و یك طبقه از كسانی كه ملك بر آنها وقف شده , آن را اجاره دهند , و در بین مدت اجاره بـمـیرند , چنانچه طبقه بعدی آن اجاره را امضاء نكنند اجاره باطل می شود , و در صورتی كه مستاجر مال الاجاره تمام مدت را داده باشد مال الاجاره از زمان مردنشان تا آخر مدت اجاره را از مال آنان می گیرد.
2697- اگـر مـلـك وقف خراب شود , از وقف بودن بیرون نمی رود مگر آن كه متعلق وقف عنوان خاصی بـاشـد كه آن عنوان از بین برود مثل این كه باغ را به عنوان باغ وقف كرده باشد كه اگر آن باغ خراب شود وقف باطل می شود , و به ورثه واقف بر می گردد.
2698- ملكی كه مقداری از آن وقف است و مقداری از آن وقف نیست اگر تقسیم نشده باشد , هر كس كه امر وقف به دست او است مانند حاكم شرع و متولی و موقوف علیهم می تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.
2699- اگـر مـتـولـی وقف خیانت كند , مثلا عایدات آن را به مصرفی كه معین شده نرساند , حاكم شرع امینی را به او ضمیمه می نماید , كه مانع از خیانتش گردد و در صورتی كه ممكن نباشد می تواند به جای او متولی امینی معین نماید.
2700- فـرشی را كه برای حسینیه وقف كرده اند , نمی شود برای نماز به مسجد ببرند, اگر چه آن مسجد نزدیك حسینیه باشد.
2701- اگر ملكی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند , چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر نداشته باشد , و انـتـظـار هم نرود كه در آینده نه چندان دور احتیاج به تعمیر پیدا كند , و نیز ممكن نباشد كه عایدات آن مـلـك را جـمـع نموده و نگهدارند تا بعدها به تعمیر مسجد برسد در این صورت احتیاط لازم آن است كه عـایدات آن ملك را در آنچه نزدیكتر به مقصود واقف بوده صرف نمایند مانند تامین بقیه احتیاجات مسجد یا تعمیر مسجد دیگر.
2702- اگـر مـلكی را وقف كند كه عایدی آن را خرج تعمیر مسجد نمایند و به امام جماعت و به كسی كه در آن مسجد اذان می گوید بدهند , در صورتی كه برای هر یك مقداری معین كرده باشد , باید همان طور مصرف كنند , و اگر تعیین نكرده باشد , باید اول مسجد را تعمیر كنند و اگر چیزی زیاد آمد , متولی آن را بین امام جماعت و كسی كه اذان می گوید به طوری كه صلاح می داند قسمت نماید ولی بهتر آن است كه این دو نفر در تقسیم با یكدیگر صلح كنند.